Πολλοί έχουν αναρωτηθεί ποια θα ήταν η έκβαση του Euro 1992 αν σε αυτό συμμετείχε η Γιουγκοσλαβία. Απάντηση δεν υπάρχει αλλά ένα είναι σίγουρο. Ο εμφύλιος των Βαλκανίων στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στέρησε από τον ποδοσφαιρικό κόσμο μια από τις καλύτερες ομάδες που εμφανίστηκαν ποτέ…
Η ποδοσφαιρική αφετηρία του πολέμου καταγράφηκε στις 13
Μαΐου του 1990. Η Ντινάμο Ζάγκρεμπ υποδεχόταν τον Ερυθρό Αστέρα στο μεγάλο
ντέρμπι του γιουγκοσλαβικού πρωταθλήματος. Ο αγώνας δεν ξεκίνησε ποτέ λόγω σοβαρών επεισοδίων εντός και εκτός γηπέδου, τα οποία λειτούργησαν ως αφορμή για να ξεσπάσει ο αιματηρός εμφύλιος.
Οι γηπεδούχοι με αστέρια όπως οι Μπόμπαν-Σούκερ, οι
φιλοξενούμενοι με τους Προσινέτσκι, Γιούγκοβιτς, Πάντσεφ, Σαβίσεβιτς,
Σαμπανάντζοβιτς. Υπό ειρηνικές συνθήκες θα μιλάγαμε για μια ποδοσφαιρική πανδαισία.
Εν τέλει, το μεσημέρι στο «Μάξιμιρ» καταγράφηκε ως μια απίστευτη τραγωδία που άφησε πίσω της την εικόνα με τον Μπόμπαν να ξαπλώνει με γονατιά έναν αστυνομικό που επιτέθηκε σε οπαδό Ντινάμο. Η ομοσπονδία του κράτους τον τιμώρησε για έξι μήνες αποκλεισμού και του απαγόρευσε τη συμμετοχή στο Μουντιάλ της Ιταλίας που έλαβε χώρα έναν μήνα αργότερα.
Η κλωτσιά του Μπόμπαν:
Μέσα και έξω από το γήπεδο του Ζάγκρεμπ το ξύλο έπεφτε βροχή,
με τους Blue Boys της Ντινάμο να τραγουδούν «Το Ζάγκρεμπ είναι Κροατία,
Σέρβοι είστε σε ξένη χώρα» και τους Delije του Ερυθρού Αστέρα να απαντούν: «Το Ζάγκρεμπ είναι
σερβικό, Τούτζμαν θα σε σκοτώσουμε», απευθυνόμενοι στον άνθρωπο που
πρωτοστάτησε στον αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας και διετέλεσε πρόεδρος της Κροατίας
από το 1990 μέχρι το θάνατό του το 1999.
Την περίοδο εκείνη, η ποιότητα στις τάξεις των Γιουγκοσλάβων
δεν αποτελούσε αντικείμενο προς συζήτηση. Είχαν περάσει άλλωστε μόλις τρία
χρόνια από την ημέρα που η Κ-20 κατακτούσε το Παγκόσμιο Κύπελλο με
πρωταγωνιστές τους Μιγιάτοβιτς, Σούκερ, Προσινέτσκι και Μπόμπαν ενώ το 1991 το ποδόσφαιρο
της χώρας θα γνώρισε τη μεγαλύτερη και τελευταία του δόξα.
Σούκερ-Προσινέτσκι
Και μιλάμε φυσικά για την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών
από τον Ερυθρό Αστέρα στις 29 Μαΐου του 1991. Στον τελικό του Μπάρι, το 0-0 της
αναμέτρησης με τη Μαρσέιγ οδήγησε στα πέναλτι. Έπειτα από το 5-3 της «ρωσικής
ρουλέτας», ο αρχηγός-τερματοφύλακας των ερυθρόλευκων, Στίβαν Στογιανόβιτς,
έγινε ο μόνος που σήκωσε ευρωπαϊκό τρόπαιο στον γιουγκοσλαβικό ουρανό.
«Εκείνο το βράδυ με πλησίασε ένας ηλικιωμένος άντρας στο
ξενοδοχείο. Ποτέ δεν ανακάλυψα ποιος ήταν, αλλά δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια
του: “Δεν έχετε ιδέα τι καταφέρατε σήμερα”. Τότε δεν του έδωσα και πολλή
σημασία. Αλλά ο γέρος είχε δίκιο. Με το πέρασμα του χρόνου, όλοι
καταλάβαμε τι κάναμε. Ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία του γιουγκοσλαβικού
ποδοσφαίρου» θυμάται ο ίδιος.
Στίβαν Στογιανόβιτς
Όλα αυτά μέχρι τις 31 Μαΐου του 1992. Η Γιουγκοσλαβία
βρίσκεται πλέον για τα καλά σε κατάσταση πολέμου και η UEFA αποφασίζει
να την αποβάλει από το Euro που ξεκίναγε λίγες μέρες αργότερα, παρά το γεγονός ότι είχε
κερδίσει τη συμμετοχή της μέσω της προκριματικής διαδικασίας. Το φοβερό της υπόθεσης
είναι η κενή θέση καλύφθηκε από τους Δανούς, οι οποίοι κατέκτησαν εν τέλει το ευρωπαϊκό εκείνου του καλοκαιριού!
Αυτόν ήταν. Η ενωμένη Γιουγκοσλαβία είχε πλέον τελειώσει
οριστικά, με την τελευταία της συμμετοχή να καταγράφεται στο Μουντιάλ του 1990,
όπου έφτασε μέχρι τα προημιτελικά και αποκλείστηκε από την Αργεντινή.
Οι Κροάτες εγκατέλειψαν τη Γιουγκοσλαβία και έξι χρόνια αργότερα
θα τερμάτιζαν με την νέα τους εθνική στην τρίτη θέση του Μουντιάλ της Γαλλίας.
Απόλυτος πρωταγωνιστής ο Ντάβορ Σούκερ, ο οποίος είχε αναδειχθεί πρώτος σκόρερ
του 1998 με 6 γκολ!
Ο Ντάβορ Σούκερ
Από τις αναταραχές της εποχής, ο Φαρούκ Χατζίμπεκιτς θυμάται:
«Πριν από το Μουντιάλ του 1990 δώσαμε ένα φιλικό με την Ολλανδία στο Ζάγκρεμπ.
Το φιλο-κροατικό πλήθος μας αποδοκίμασε τη στιγμή της ανάκρουσης του εθνικού
ύμνου»
«Δεν μπορούσα να το πιστέψω και μετά το αρχικό σοκ γύρισα
στους συμπαίκτες μου και τους είπα: “Πάμε εμείς οι έντεκα απέναντι σε όλους”.
Τη στιγμή εκείνη με έπιασε η κάμερα και στη συνέχεια το βρήκα μπροστά μου…»
«Στα αποδυτήρια δεν ένιωσα ποτέ ένταση προερχόμενη από τις
πολιτικές εξελίξεις. Γεννήθηκα στο Σεράγεβο, αλλά πάντα ένιωθα περήφανος σαν Γιουγκοσλάβος
και νομίζω ότι όλοι αισθανόντουσαν το ίδιο»
1987: Το Παγκόσμιο της Κ-20
«Μερικές φορές συζητούσαμε τις εξελίξεις αλλά πάντα σε
ήρεμο κλίμα. Πολλές φορές κάναμε και πλάκα πάνω σε αυτά τα θέματα. Νορμάλ καταστάσεις
που συμβαίνουν σε κάθε ομάδα, σε κάθε παρέα. Επί της ουσίας, αγνοούσαμε τα
όσα συνέβαιναν γύρω μας. Κάναμε απλά τη δουλειά μας»
«Όταν έφυγαν οι Κροάτες από την ομάδα δεν είπαμε αντίο. Νομίζαμε
ότι θα επιστρέψουν στην εθνική Γιουγκοσλαβίας μόλις τα πράγματα ηρεμήσουν.
Τελικά αυτό δεν έγινε ποτέ ενώ οι περισσότεροι άφησαν και το εγχώριο πρωτάθλημα.
Πήραν μεταγραφές στις μεγαλύτερες ομάδες της Ευρώπης»
«Γιατί τα λέω όλα αυτά; Που θέλω να καταλήξω; Ήμασταν μια
ομάδα-όνειρο. Μια δυνατή παρέα με τρομερή αγωνιστική ποιότητα. Θα σας πω ένα
πράγμα και είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Αν κατεβαίναμε στο Euro του 1992,
θα το κατακτούσαμε!»
Η Ομάδα-Όνειρο
Κλείνοντας με τα λόγια του Χατζίμπεκιτς, αξίζει να σημειωθεί
και κάτι ακόμα. Η πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν και παραμένει τεράστια δεξαμενή
ταλέντου στο χώρο του ποδοσφαίρου αλλά και γενικότερα του αθλητισμού.
Δεν είναι δύσκολο να φτάσει κανείς σε αυτό το συμπέρασμα. Αρκεί αν βάλει κάτω τα σημερινά ρόστερ της Βοσνίας, της Κροατίας, του Μαυροβουνίου, της Βόρειας Μακεδονίας, της Σερβίας και της Σλοβενίας. Και πείτε μας ότι η 23αδα που θα βγάλετε δεν θα ήταν φαβορί σε κάθε μεγάλη διοργάνωση…